Prof. Dr. Fevzi Şentürk
Şeker ve Hipertansiyona Bağlı Retina Kanamaları
Retina, gözün arka kısmında yer alan ve ışığı algılayarak görme işlevini sağlayan sinir tabakasıdır. Şeker hastalığı (diyabet) ve yüksek tansiyon (hipertansiyon), retina damarlarını olumsuz etkileyerek zamanla retina kanamalarına neden olabilir. Bu durum, kalıcı görme kaybına yol açabilecek ciddi bir tablo oluşturur.
Retina damarlarında meydana gelen hasarlar sonucunda oluşan kanamalar, genellikle sinsice ilerler ve geç fark edilir. Bu nedenle diyabetik ve hipertansif hastaların düzenli göz kontrolleri hayati öneme sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Evet. Diyabetik retinopati erken evrede hiçbir belirti vermeyebilir. Retina kanamaları ancak ileri aşamada görme kaybına yol açar. Bu yüzden şikâyet olmasa bile yılda en az bir kez retina muayenesi önerilir.
Uzun süreli yüksek tansiyon, retina damarlarını zorlar. Bu damarlar zamanla daralır, duvarları zayıflar ve ani basınç yükselmelerinde çatlayarak kanamalara neden olabilir. Hipertansiyonun kontrol altında tutulması bu riski azaltır.
Kanamanın yeri ve miktarına bağlıdır. Hafif sızıntılar zamanla kendiliğinden emilebilirken, makula gibi kritik bölgelerdeki kanamalar kalıcı görme kaybına neden olabilir. Doğru tedavi ile görme düzeyinde önemli iyileşme sağlanabilir.
Evet, göz içi enjeksiyonlar (anti-VEGF tedaviler) güvenli ve etkin bir yöntemdir. İşlem kısa sürer ve genellikle ağrısızdır. Enfeksiyon riski çok düşüktür ve steril ortamda uygulandığında ciddi bir sorun yaşanmaz.
Lazer tedavisi mevcut sızıntı yapan veya riskli damarları kapatabilir. Ancak diyabet ve tansiyon kontrol altında değilse, farklı bölgelerde yeniden hasar gelişebilir. Bu yüzden lazer, tedavinin bir parçasıdır; tek başına çözüm değildir.
Vitrektomi, yoğun kanamayı veya zar oluşumunu temizlemek için etkili bir yöntemdir. Ancak görmenin tamamen eski hâline dönüp dönmeyeceği, retinanın ne kadar zarar gördüğüne bağlıdır. Erken müdahale başarı şansını artırır.
Evet. Diyabet ve hipertansiyon sistemik hastalıklardır; bu nedenle diğer gözde de benzer riskler oluşabilir. İki gözün de düzenli aralıklarla takip edilmesi gerekir.
Sistemik hastalığınız iyi kontrol altında olmalı. Rutin kontrolleri aksatmamalı, göz hekiminizin önerdiği tedavi planına ve ilaçlara düzenli uymalısınız. Ani görme değişikliklerinde hemen doktora başvurmalısınız.
Retina Kanamalarına Yol Açan Başlıca Nedenler
1. Diyabetik Retinopati:
Uzun süreli ve kontrolsüz seyreden şeker hastalığı, gözdeki ince damarları etkiler. Damarlar zamanla tıkanır, sızdırır veya anormal yeni damarlar oluşur. Bu damarlar kolayca kanar ve görme merkezine zarar verebilir. Diyabetik retinopati genellikle yıllar içinde gelişir, bu nedenle düzenli göz kontrolleri büyük önem taşır.
2. Hipertansif Retinopati:
Yüksek tansiyon, retina damarlarında daralma, kalınlaşma ve sızıntıya neden olur. Ani tansiyon yükselmeleri (hipertansif krizler) damarların çatlamasına yol açabilir. Kronik yüksek tansiyona bağlı retina hasarı da zamanla kanama riskini artırır.
Belirtiler Nelerdir?
Retina kanamaları çoğu zaman sessizce ilerler. Ancak bazı durumlarda şu belirtilerle kendini gösterebilir:
Görmede ani azalma veya bulanıklık
Göz önünde uçuşan siyah noktalar
Renkleri soluk veya silik görme
Görme alanında karanlık lekeler veya gölgeler
Eğri veya kırık çizgiler görme
Ani, ağrısız görme kaybı (yoğun kanama durumunda)
Bu belirtiler özellikle makula bölgesini (görme merkezi) etkilediğinde daha belirgin hâle gelir.
Tanı Nasıl Konur?
Retina kanamaları, göz doktorunun detaylı retina muayenesiyle teşhis edilir. Aşağıdaki görüntüleme yöntemleri sıklıkla kullanılır:
Fundus muayenesi: Retina tabakası doğrudan incelenir
OCT (Optik Koherens Tomografi): Retina kalınlığı ve ödem varlığı değerlendirilir
Fundus Anjiyografisi (FFA): Retina damarlarının sızıntı ve tıkanma düzeyi ölçülür
Göz ultrasonu: Yoğun kanamalarda iç yapılar değerlendirilir
Tedavi Yöntemleri
Tedavi, kanamanın nedenine ve evresine göre değişiklik gösterir:
• Göz İçi Enjeksiyonlar (Anti-VEGF İlaçlar):
Anormal damar oluşumunu ve sıvı sızıntısını azaltmak için kullanılır. En sık uygulanan ve başarılı sonuçlar veren yöntemlerden biridir.
• Lazer Fotokoagülasyon:
Kanamaya yol açan bozuk damarların kapatılması sağlanır. Özellikle diyabetik retinopati vakalarında etkilidir.
• Vitrektomi Ameliyatı:
Göz içinde yoğun kanama varsa veya retina yüzeyinde zar gelişmişse, cerrahi ile bu dokular temizlenir. Bu işlem aynı zamanda retina hasarlarını onarma amacı da taşır.
Nasıl Korunabiliriz?
Retina kanamalarından korunmak için öncelikle sistemik hastalıkların iyi yönetilmesi gerekir:
Kan şekeri ve tansiyon değerlerinin düzenli takibi
Doktorun önerdiği ilaçların düzenli kullanımı
Sağlıklı ve dengeli beslenme
Sigaranın bırakılması
Göz muayenesinin yılda en az bir kez yapılması
