Prof. Dr. Fevzi Şentürk
Epiretinal Membran (ERM) Nedir?
Epiretinal membran, retinanın en iç yüzeyinde oluşan ince, yarı saydam bir zar dokusudur. Bu zar, özellikle makula bölgesi (retinanın merkezindeki, keskin görmeden sorumlu alan) üzerinde geliştiğinde, zamanla bu alanı gerdirerek ya da buruşmasına neden olarak görmede bozulmalara yol açabilir.
Halk arasında bu durum bazen “göz arkasında zar oluşması” veya “görme perdesi” gibi ifadelerle tanımlanır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Epiretinal membran çoğu zaman yaşa bağlı olarak, retinada hücre göçü ve zar oluşumu sonucu meydana gelir. Ancak bazı hastalarda daha önce geçirilmiş göz ameliyatları, retina yırtıkları, diyabet veya iltihaplı göz hastalıkları (üveit) gibi durumlar da tetikleyici olabilir.
Genellikle hayır. Epiretinal membran kendi kendine gerilemez. Bazı vakalarda sabit kalabilir veya çok yavaş ilerleyebilir, ancak görmeyi etkiliyorsa tek çözüm cerrahidir.
Hayır. ERM görme kalitesini bozar, özellikle merkezi görmeyi etkiler, ama körlükle sonuçlanması nadirdir. Görme genellikle bozulur ama çevresel (yan) görüş çoğu zaman korunur. İleri evreye ulaşsa bile cerrahiyle düzeltilebilir.
Şu anda ilaçla veya damla ile epiretinal membranı ortadan kaldırmak mümkün değildir. Eğer zar görmeyi ciddi şekilde etkilemiyorsa, takip önerilir. Ancak ilerlemiş durumlarda, görme kalitesini geri kazanmak için cerrahi gerekir.
Her cerrahide olduğu gibi vitrektomi ameliyatının da riskleri vardır. Ancak bu işlem günümüzde oldukça güvenlidir ve deneyimli ellerde yüksek başarı oranına sahiptir. Göz içi enfeksiyon, retina yırtığı gibi nadir komplikasyonlar olabilir.
Görme düzelmesi genellikle yavaş ve zaman içinde gerçekleşir. İyileşme süreci birkaç ay sürebilir. Bazı hastalarda görme tam düzelmese de öncesine göre anlamlı bir iyileşme sağlanır.
Genellikle hayır. Cerrahiyle zar tamamen temizlenirse tekrarlama oranı çok düşüktür. Ancak bazı vakalarda, özellikle altta yatan hastalık devam ediyorsa (örn. diyabet), tekrar zar oluşumu görülebilir.
ERM genellikle bir gözde başlar, ancak zamanla diğer gözde de benzer süreç gelişebilir. Bu nedenle diğer göz de periyodik olarak kontrol edilmelidir.
Epiretinal Membran Neden Oluşur?
ERM, bazı durumlarda sebebi bilinmeden (idiyopatik) ortaya çıkar. Ancak şu durumlar risk faktörü oluşturur:
Yaşlanma (özellikle 50 yaş sonrası)
Retina dekolmanı veya yırtığı öyküsü
Göz içi ameliyatlar (özellikle katarakt cerrahisi sonrası)
Diyabetik retinopati gibi damar hastalıkları
Üveit gibi iltihaplı göz hastalıkları
Göz travmaları
Makula üzerine yapışan hücrelerin çoğalması ve burada ince bir zar oluşturmasıyla başlar. Zamanla bu zar kasılarak makula dokusunda çekilmelere neden olur.
Belirtiler Nelerdir?
Epiretinal membran genellikle ağrısızdır ve yavaş ilerler. Belirtiler genellikle şu şekildedir:
Görmede hafif bulanıklık
Düz çizgilerin eğri ya da dalgalı görünmesi (metamorfopsi)
Okuma zorluğu, özellikle küçük yazılarda
Görüntülerin merkezde bükülmüş veya kırık görünmesi
Renklerde solukluk
İleri vakalarda çift görmeye benzer bozulmalar
Her hasta bu belirtileri farklı derecede yaşar. Genellikle bir göz etkilenir ama nadiren her iki gözde de görülebilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Epiretinal membran, göz doktoru tarafından yapılan detaylı retina muayenesi ile tespit edilebilir. Görüntüleme yöntemleri tanıda önemli rol oynar:
OCT (Optik Koherens Tomografi): En önemli tanı yöntemidir. Makulanın üzerindeki zar ve retinadaki çekilmeler net şekilde görüntülenir.
FFA (Fundus Florescein Anjiyografi): Bazı durumlarda zarın etkilediği damar yapıları ve dolaşım değerlendirilir.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
ERM hastalarında tedavi kararı, hastanın şikâyetlerine ve görme düzeyine göre verilir:
• Takip (hafif vakalarda):
Şikâyetleri az olan veya görmeyi çok etkilemeyen zarlar için sadece düzenli muayene önerilir. ERM bazen stabil kalabilir veya yavaş ilerleyebilir.
• Pars Plana Vitrektomi (cerrahi tedavi):
Belirgin görme bozukluğu, eğri görme veya görme kaybı varsa, vitrektomi ameliyatı ile zar dikkatle soyularak alınır.
Göz içinden özel aletlerle retinaya ulaşılır.
Epiretinal membran ve gerekirse altında oluşan iç limitan membran temizlenir.
Ameliyat genellikle lokal anestezi ile yapılır.
Hastanede yatış gerektirmez, aynı gün taburcu olunur.
Cerrahi Sonuçlar:
Görme iyileşmesi genellikle yavaş ve kademeli olur.
Başarı oranı yüksektir ancak tam görme düzeyine dönüş her zaman garanti edilemez.
Gözlük ihtiyacı veya hafif görme bozukluğu kalabilir.
