Prof. Dr. Fevzi Şentürk
Sarı Nokta (Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu) Hastalığını Tanıyalım
Sarı nokta hastalığı, tıbbi adıyla yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD), retina tabakasının merkezinde bulunan ve “makula” adı verilen bölgenin hasar görmesiyle ortaya çıkan ilerleyici bir görme kaybı durumudur. Bu bölge, detaylı ve merkezi görmeden sorumludur. Sarı nokta hasarlandığında özellikle okuma, yüz tanıma ve ince iş yapma gibi merkezi görüş gerektiren aktivitelerde ciddi zorluk yaşanır.
Hastalık genellikle 50 yaş üzeri bireylerde görülür ve yaşla birlikte görülme sıklığı artar. En sık rastlanan retina hastalıklarından biridir. Kuru (atrofik) ve yaş (neovasküler) olmak üzere iki ana tipi vardır. Kuru tip daha yavaş ilerlerken, yaş tip daha hızlı görme kaybına neden olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Sarı nokta hastalığı, retina tabakasının merkezi kısmı olan “makula” bölgesinde meydana gelen dejeneratif bir durumdur. Genellikle yaşa bağlı gelişir ve merkezi görme kaybına yol açar.
Genellikle 50 yaş üzeri bireylerde ortaya çıkar. 60 yaş üstünde görülme sıklığı artar. Ayrıca genetik yatkınlık, sigara kullanımı, hipertansiyon gibi faktörler de riski artırır.
Merkezi görmede bulanıklık
Yazı ve yüzleri tanımada zorlanma
Düz çizgilerin eğri görünmesi
Renklerde solma
Okuma güçlüğü
Bu belirtiler özellikle yaş tipte daha hızlı ilerleyebilir.
Hastalık tam körlüğe yol açmaz; ancak merkezi görme kaybı nedeniyle günlük yaşamda ciddi kısıtlılık yaşanabilir. Yan (periferik) görme genellikle korunur.
Detaylı bir göz dibi muayenesi ile birlikte:
OCT (Optik Koherens Tomografi)
FFA (Göz anjiyosu)
Amsler Grid testi
gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılır.
Evet, ancak tedavi hastalığın tipine bağlıdır:
Kuru tipte: Vitamin takviyeleri ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.
Yaş tipte: Göz içine yapılan anti-VEGF enjeksiyonları ile görme kaybı durdurulabilir ya da yavaşlatılabilir.
Hayır. İşlem öncesinde göze damla ile lokal anestezi uygulanır. Enjeksiyon genellikle ağrısızdır ve sadece birkaç dakika sürer.
Yaş tipte yapılan enjeksiyonlar hastalığı tamamen iyileştirmez, ancak ilerlemesini durdurabilir veya görmeyi stabilize edebilir. Takip ve tekrar enjeksiyonlar gerekebilir.
Amsler Grid testi, hastaların merkezi görmelerindeki değişiklikleri takip etmeleri için önerilir. Bu test basit bir kâğıt üzerine basılı kareli bir düzenektir. Çizgilerin eğrilip eğrilmediği evde kontrol edilebilir.
Kesin korunma yöntemi yoktur ancak risk azaltılabilir:
Sigara kullanmamak
Göz sağlığına uygun beslenmek (yeşil yapraklı sebzeler, omega-3)
Güneş gözlüğü kullanmak
Düzenli göz muayenesi yaptırmak
özellikle önemlidir.
Sarı Nokta Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Sarı nokta hastalığının kesin nedeni bilinmemekle birlikte bazı risk faktörleri hastalığın gelişimini hızlandırabilir:
İleri yaş (özellikle 60 yaş üstü)
Genetik yatkınlık
Sigara kullanımı
Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
Kolesterol yüksekliği
UV ışınlarına uzun süreli maruz kalma
Yetersiz antioksidan alımı ve sağlıksız beslenme
Sarı Nokta Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın erken döneminde belirti vermesi zor olabilir. Ancak zamanla şu belirtiler gelişebilir:
Merkezi görmede bulanıklık
Okuma güçlüğü
Yüzleri tanımakta zorlanma
Düz çizgilerin eğri veya kırık görünmesi
Renkleri soluk ya da farklı algılama
Görme alanının merkezinde karanlık veya boş bir leke oluşması
Bu belirtiler yaş tipe geçişte daha hızlı ve belirgin hale gelir.
Sarı Nokta Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Sarı nokta hastalığı, retina uzmanı tarafından yapılan detaylı bir göz muayenesiyle teşhis edilir. Tanı sürecinde şu yöntemler kullanılır:
Fundus muayenesi: Retina tabakasındaki yapısal değişiklikler gözlenir
OCT (Optik Koherens Tomografi): Makulanın katmanları detaylı incelenir
FFA (Fundus Florescein Anjiyografi): Retina damarlarındaki sızıntılar tespit edilir
Amsler Grid Testi: Evde de uygulanabilen bu testle erken görme bozuklukları fark edilebilir
Sarı Nokta Hastalığının Tipleri
1. Kuru Tip (Atrofik Makula Dejenerasyonu):
Daha yaygındır (%85)
Yavaş ilerler
Retina altında “drusen” adı verilen sarımsı birikintiler oluşur
Görme kaybı daha hafif ve ilerlemesi yavaştır
Vitamin ve mineral takviyesi önerilir
2. Yaş Tip (Neovasküler Makula Dejenerasyonu):
Daha az görülür ancak daha ciddi seyreder
Retina altında anormal ve sızıntılı damar oluşumu görülür
Ani ve hızlı görme kaybına neden olabilir
Göz içi enjeksiyonlarla tedavi edilir
Sarı Nokta Hastalığının Tedavisi Nasıldır?
Tedavi, hastalığın tipine göre değişir:
Kuru Tip:
Kesin bir tedavi yoktur
Lutein, zeaksantin, çinko ve C-E vitamini gibi antioksidan takviyeler önerilir
Sigara bırakılması ve sağlıklı beslenme önemlidir
Düzenli takip ile ilerleme kontrol altına alınır
Yaş Tip:
Göz içine yapılan anti-VEGF enjeksiyonları ile anormal damar oluşumu ve sıvı sızıntısı kontrol altına alınır
Enjeksiyonlar genellikle ayda bir yapılır, hastanın durumuna göre aralıklar uzatılabilir
Erken tedavi, görmenin korunmasında çok etkilidir
Sarı Nokta Hastalığından Korunmak Mümkün mü?
Hastalığı tamamen önlemek mümkün olmasa da aşağıdaki önlemler riski azaltabilir:
Sigara kullanımından kaçınmak
Antioksidan açısından zengin beslenmek
Güneş ışığından korunmak (UV filtreli gözlük)
Düzenli göz muayenesi yaptırmak (özellikle 50 yaş üstü bireylerde)
